2020-6

7194 SayılıKanun ile Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 370. maddesinde düzenlenen “İzaha Davet” müessesesinde kapsamlı değişiklikler yapılarak;

• Mükellefler için belirlenen izahta bulunma süresi, 15 günden 30 güne ve

• İzahatının İdarece yeterli bulunmaması halinde, zamanında yerine getirilmeyen ödevlerin tamamlanması için mükelleflere tanınan süre 15 günden 30 güne

artırılmış olup sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge (SMİYB) kullanılması halinde izaha davet kapsamına girilebilmesi yönünden aranan şartlar esnetilmişti.

Sonrasında, 519 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile, izaha davet müessesine ilişkin 482 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği tamamen yürürlükten kaldırılarak konuya ilişkin uygulama usul ve esasları yeni yasal düzenlemeler çerçevesinde yeniden belirlenmiştir.

Bu makalede, yeni düzenlemeler çerçevesinde sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge (SMİYB) kullanılması durumundaki izaha davet uygulaması açıklanacaktır.

1. SMİYB Kullanımında İzaha Davet Uygulaması

SMİYB düzenleme ve kullanma fiilleriyle verginin ziyaa uğratılmış olabileceği hallerde haklarında ön tespit yapılanların izaha davet edilmemesi esastır. Bununla birlikte, SMİYB kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair yapılan ön tespitlerde;

• kullanılan SMİYB tutarı, bir takvim yılında 100 bin Türk lirasını geçmeyen veya

• bu tutarı geçse dahi ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5’ini aşmayan

mükelleflere SMİYB ön tespit yazısı tebliğ edilecek olup SMİYB kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair belge tutarının tespiti ile mal ve hizmet alış tutarının hesaplanmasında vergiler hariç tutarlardikkate alınacaktır. Bu kapsamda;

• sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı olarak kullanılmış olabilecek belgeler, her bir ön tespit itibarıyla, daha önce o yıl için yapılan ön tespitlerdeki tutarlar da dikkate alınmak suretiyle değerlendirilecektir,

• tek bir vergi tekniği raporunda birbirinden farklı yıllara ilişkin sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanılmış olabileceğine dair bulguların mevcut olması durumunda, uygulama şartları her bir yıl itibarıyla ayrı ayrı değerlendirilecektir.

Herhangi bir yıla ilişkin bu şartların sağlanmamış olması, diğer yıllarda bu şartları sağlayan mükelleflere bu şartların sağlandığı yıla ilişkin SMİYB ön tespit yazısı tebliğ edilmesine engel teşkil etmeyecektir.

Diğer taraftan, toplam mal ve hizmet alışlarının belirlenmesinde;

• Katma değer vergisi (KDV) mükellefi olanlar açısından öncelikle tespit tarihine kadar verilen KDV beyannamelerinde yer alan indirilecek KDV'ye ilişkin her bir KDV oranı ayrı ayrı esas alınmak suretiyle toplam mal ve hizmet alışlarına ulaşılacaktır,

• KDV mükellefiyeti bulunmayan basit usule tabi mükelleflerin ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının belirlenmesinde hesap özetinde yer alan "Dönem İçinde Satın Alınan Emtia" ve "Giderler" satırlarının toplam tutarı dikkate alınacaktır.

Mal ve hizmet alışları toplamının ya da sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı olarak kullanılmış olabilecek belgelerin tutarının net bir şekilde tespit edilemediği durumlarda, komisyon tarafından mükelleften ilgili dönemdeki toplam mal ve hizmet alışları ile kullanılmış olabilecek sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belgeleri yazılı olarak bildirmesi istenecektir. Mükellefler tarafından yapılan bu bildirim esas alınarak ön tespite konu tutar komisyonca belirlenecektir. İdarece yapılan araştırma ve incelemeler neticesinde, yapılan bildirimin hatalı veya eksik olduğunun tespit edilmesi durumunda, yeni tespitin gerektirdiği şekilde işlem tesis edilecektir.

2. SMİYB Ön Tespit Yazısı ve Bu Yazısın Tebliği Üzerine Beyanname Verilmesi ve Ödemede Bulunulması Halinde Yapılacak İşlemler

Komisyon tarafından SMİYB kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair yapılan ön tespitlerde, kullanılan SMİYB belge tutarı belirlenen sınırları aşmayan mükelleflere gerekli açıklamaların yer aldığı "SMİYB Ön Tespit Yazısı" VUK hükümleri uyarınca tebliğ olunacaktır. SMİYB ön tespit yazısında yer alacak hususlar Tebliğ’de tadadi olarak sayılmak suretiyle belirlenmiştir.

Haklarında yapılan ön tespite ilişkin yazı tebliğ edilen mükellefler tarafından, bu yazının tebliğinden itibaren 30 gün içinde hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi, ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, 6183 sayılı Kanunun 51. maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranındaki izah zammıyla ödenmesi şartlarıyla vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında kesilecektir.

SMİYB ön tespit yazısının tebliği tarihinden itibaren 30 günlük süre içerisinde tespit edilen hususa yönelik beyanname verilmemesi halinde mükellef hakkında söz konusu tespitle ilgili olarak vergi incelemesine ya da takdir komisyonuna sevk işlemi yapılacaktır.

Bu noktada, SMİYB kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair yapılan ön tespitlere ilişkin olarak, yalnızca mükelleflerin izah vermeksizin doğrudan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi ve buna ilişkin vergilerin izah zammıyla birlikte ödenmesi durumunun ön görüldüğü görülmektedir. Diğer bir deyişle, SMİYB kullanma fiiline ilişkin ön tespitin bulunduğu durumlarda, mükelleflerden bir izah sunulmaması beklenmemekte; bu nitelikte bir açıklama sunulsa dahi değerlendirmeye alınmamaktadır. Bu kapsamdaki mükellefler için düzeltme beyannamesi vererek ilgili %20 oranındaki vergi ziyaı cezasına razı olma (bu cezayı ödeme) ya da konunun vergi incelemesine sevk edilmesi alternatiflerinden başka seçenek bulunmamaktadır.

İzaha davet müessesinin genel mantığına uymamakla birlikte, bu düzenlemenin ilgili Kanun hükmüne uygun olduğu anlaşılmaktadır. Zira, konuyla ilgili düzenlemenin yer aldığı VUK’un 370. maddesinin (b) fıkrasında, SMİYB kullanma fiiline ilişkin ön tespitlere yönelik olarak yalnızca düzeltme beyanı ve %20 oranında vergi ziyaı cezası ön görülmüştür. Mükelleflerin bu seçeneği değerlendirmemesi durumunda ise izaha davete yönelik genel esaslar çerçevesinde konu incelemeye sevk edilecektir.

3. Uzlaşma Başvurusu

VUK’un 370. maddesinin (a) fıkrası kapsamında kendilerine izaha davet yazısı tebliğ edilen mükellefler, bu maddeye göre %20 oranında kesilen vergi ziyaı cezasına ilişkin ihbarnamelerin tebliği üzerine süresi içerisinde tarhiyat sonrası uzlaşma başvurusunda bulunabilecektir.

Ancak, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanılmasına ilişkin yapılan ön tespitlere ilişkin yazı tebliğ edilen mükellefler, bu madde uyarınca kesilecek vergi ziyaı cezası için uzlaşma başvurusunda bulunamayacaktır.